Sprawiedliwości właśnie staje się zadość

Podobno sprawiedliwość jest tylko kwestią perspektywy. A jednak w przypadku rozpoczętych niedawno kontroli inwestycji, powstałych na mocy specustawy covidowej – punkt widzenia ustawodawcy, pokrył się z oczekiwaniami społecznymi. Poskromiono szalone apetyty deweloperów na przyszłość. A przeszłość zaczęła być rozliczana.

O specustawie budowlanej covid19, która zamroziła istniejące dotychczas prawo budowlane, dając wolną rękę każdemu, kto użył magicznego słówka „koronawirus” – napisano już chyba wszystko. W skrócie przypomnijmy.

Jak było – a jak będzie?

Kontrowersje budził nie tylko fakt, że deweloperzy otrzymywali wolną rękę w zakresie przeprowadzania prac budowlanych, ale również to, że ustawodawca pominął całkowicie doprecyzowanie – kto i w jaki sposób miałby z wybudowanych lokali korzystać.

Analizując charakterystykę niektórych inwestycji – wyraźnie widać, że realizacje zdecydowanie różnią się od intencji i założeń. Wiele z powstałych, to luksusowe apartamenty lub kompleksy domków o powierzchni ok 100 metrów, budowane w wysokim standardzie. Tu ponownie kłania się brak doprecyzowania, co oznaczało słówko „przeciwdziałanie COVID”. Mogły to spokojnie być budowle realizujące wszelkie czynności związane nie z leczeniem, ale z zapobieganiem rozprzestrzeniania się wirusa. A więc, dlaczego nie szykowne SPA, czy wytworne gabinety medycyny bardzo niekonwencjonalnej?

Dla przykładu – budowa osiedla 15 domów pod Warszawą o bajecznej nazwie: „Zdrowa i Ekologiczna Zieleń – Mazowiecki Niepubliczny Kompleks Zwalczania COVID-19 oraz eliminowania skutków społeczno-gospodarczych, wywołanych COVID-19” – nie doszła szczęśliwie do skutku. Ale inwestorowi nie można zarzucić braku dbałości o kompatybilność nazwy osiedla z założeniami ustawodawcy.  Jasnym chyba jest, że podobne realizacje były planowane pod komercyjnego klienta, z zasobnym portfelem, który chętnie po pandemii zakupi dom czy mieszkanie w niedostępnej dotąd lokalizacji.

Czas podsumowań i kontroli

Obecnie sytuacja się normuje. Państwo zdecydowanie odzyskuje kontrolę nad manipulatorami oraz naginaniem przepisów.

Z informacji, jakie otrzymałam z Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii – już po otrzymaniu pierwszych sygnałów o potencjalnych nadużyciach, ówczesny resort rozwoju zlecił, zgodnie z kompetencjami, Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego kontrolę i bieżące monitorowanie sytuacji. Polecono, aby szczególną uwagę zwrócić właśnie na fakt spełniania przesłanek określonych w art. 2 ustawy COVID-19.

Jak wynika z informacji Ministerstwa Zdrowia oraz Głównego Inspektoratu Sanitarnego, do ustalenia czy podjęte działanie ma na celu przeciwdziałanie COVID-19 konieczne jest ustalenie istnienia związku przyczynowo–skutkowego między daną czynnością, a tym, czy istotnie zwalcza ona (ogranicza, zapobiega, broni przed) COVID-19.

Jak zapewniono mnie w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii – regulacja art. 12 ustawy COVID-19 przygotowana została w związku z zaistniałym stanem epidemicznym i niedopuszczalne jest jej wykorzystanie w celach wykraczających poza cel ustawy COVID-19.

Co jest fake newsem, a co prawdą

Wokół covidowych inwestycji narosło jednak wiele legend. Duża w tym „zasługa” mediów, które podchwyciły temat i informowały o powstawaniu bajecznych osiedli – nie zadając sobie trudu sprawdzenia – czy faktycznie budowane one były na mocy specustawy covidowej.

Kilka najbardziej spektakularnych lokalizacji, było jedynie wizualizacjami i pobożnymi życzeniami deweloperów, które ostatecznie nie dochodziły do realizacji. Niektóre z „gorących adresów” były tylko makietą a informacja o rozpoczęciu ich budowy fake news’em.

Ministerstwo zapewniło mnie, iż wg danych pozyskanych przez GUNB od organów terenowych, inwestorzy przekazali ponad 500 (nie 5 tys. jak informują niektóre media) informacji o realizacji inwestycji na podstawie art. 12 bądź art. 12b ustawy covidowej. Jest to 0,3% spośród wszystkich inwestycji, ws. których wpłynęły wnioski o pozwolenie na budowę lub zgłoszenia wraz z projektem budowlanym.
Z uzyskanych przeze mnie informacji wynika także, że organy nadzoru budowlanego do 21.10.2020 r. przeprowadziły czynności kontrolne w stosunku do 390 inwestycji. Wstępna analiza zgodności tych przedsięwzięć z celem art. 12 bądź 12b ustawy wykazała, że blisko połowa tych inwestycji jest zgodna z celem ustawy.
Jednocześnie z przekazanych mi danych wynika, że wśród inwestycji, które organy nadzoru budowlanego zakwalifikowały jako budzące wątpliwości co do zgodności z celem ustawy covidowej ok. 60% inwestycji do dnia kontroli nie zostało jeszcze rozpoczętych.

Łamanie prawo było świadome

Inwestor, który zdecydował się na podjęcie działań w trybie art. 12 ustawy COVID-19, powinien mieć świadomość celu ustawy i następnych, tworzonych w związku z sytuacją epidemiczną, a także czasu, kiedy art. 12 i 12b obowiązywał.

Wyłączenie stosowania ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy COVID-19 nie spowodowało wyłączenia uprawnień organów nadzoru budowlanego do przeprowadzenia kontroli legalności prowadzonych robót budowlanych. Dotyczy to również realizacji inwestycji na podstawie ustawy COVID-19. Jeśli organ ustali, że ma zastosowanie Prawo budowlane, a budowa rozpoczęła się bez wymaganego pozwolenia na budowę (ewentualnie bez wymaganego zgłoszenia albo mimo wniesienia sprzeciwu do zgłoszenia), organ nadzoru budowlanego jest zobowiązany wszcząć postępowanie w sprawie samowoli budowlanej (wynikające z przepisów Prawa budowlanego). W konsekwencji takiego postępowania może zostać wydana decyzja o rozbiórce obiektu budowlanego.

Zapisy ustawy były transparentne – i jeśli ktoś zdecydował się je obejść – robił to z pełną świadomością przyszłych konsekwencji. Teraz jest właśnie czas na ponoszenie tych konsekwencji.