Jak protestować by nie łamać prawa?

Czy wulgarne przyśpiewki są legalne? Czy każdy transparent i hasło to wyraz wolności słowa? Jakie zachowania podczas manifestacji mogą spowodować, że zatrzyma nas policja? Analizujemy co jest dopuszczalne w sferze publicznej, aby swobodnie wyrażać swoje zdanie, a przy tym nie łamać prawa.

Problematyczne transparenty

Dobre hasło, chwytliwa rymowanka, czy dosadna przyśpiewka, to nieodłączne elementy każdego protestu. Ważną rolę pełnią również transparenty zarówno graficzne jak i te z podpisami. W sieci można znaleźć ogromną liczbę galerii przedstawiających zarówno zabawne i oryginalne, jak i wulgarne i obraźliwe banery, które atakują drugą stronę sporu.

Przykładem mogą być niektóre transparenty kibicowskie, a w ostatnim czasie największy medialny rozgłos miały hasła Strajku Kobiet. Kreatywność demonstrantów jest ogromna. Nie każde jednak skandowane wyrażenie jest wyrazem wolności słowa. Kontrowersyjnymi i niewątpliwie wulgarnymi hasłami tego protestu są m.in.: wyrażenia „jebać pis” czy „wypierdalać”.

W związku z zapowiadanymi protestami noworocznymi przybliżamy, gdzie są granice między wolnością a łamaniem prawa w sferze publicznej.

Co na to prawo?

Zadaniemtego przepisu jest ochrona interesów wszelkich podmiotów funkcjonujących w Polsce oraz dbanie o stabilność państwa. Prawo zabrania w tym miejscu jedynie nie merytorycznego, pozbawionego dowodów i nieugruntowanej w faktach argumentacji atakującej innych.

Krytyka oraz negatywna ocena działań rządzących nie tylko może, ale i powinna mieć miejsce. Debata publiczna i polemika to podstawa demokracji. Każda debata musi mieć określone zasady, aby uniknąć nadużyć, kłamstw, oszczerstw czy zniesławienia drugiej strony dialogu.

Obyczajność publiczna

W przypadku tego artykułu można odnieść wrażenie, że jest on dość ogólnikowo sformułowany. Aby przybliżyć zakres jego obowiązywania warto zapoznać się z opiniami prawników lub wyrokami i orzeczeniami sądów w konkretnych sprawach.

Śledząc relacje z protestów na pewno nie raz każdy z nas słyszał lub przeczytał hasła wyrażające w sposób wulgarny niezadowolenie demonstrujących. To kontrowersyjny temat.

„Czy można mówić wypierdalać w ramach protestu i ten wulgaryzm jest uzasadniony” – pyta internautka, ekspertów na stronie internetowej Słownika Języka Polskiego. Dr hab. nauk humanistycznych Katarzyna odpowiada: „Szanowna Pani, odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Z jednej strony bowiem wulgaryzmy w języku publicznym nie są niczym właściwym, gdyż podgrzewają emocje, z drugiej – są one właśnie wyrazem bardzo silnych emocji i przejawem świadomego łamania norm.”

Rozwiązanie trudności w zdefiniowaniu pojęcia „nieprzyzwoity” według mecenasa Bałagi kryje się w słowniku. Aby zrozumieć to pojęcie i prawny zakres jego obejmowania wystarczy zapoznać się z definicją Słownika Języka Polskiego PWN:

„Nieprzyzwoity” – „niezgodny z panującymi normami obyczajowymi, zasadami, etykietą; nieskromny, bezwstydny, niewłaściwy”.

Jak protestować?

Obecnie jest to podwójnie trudne. Z jednej strony polskie prawo reguluje szereg kwestii dotyczących wolności słowa, ale egzekwowanie go z uwagi na grupowy charakter i covidowe ograniczenia nie pozwalają na organizacje zgromadzeń. Z drugiej jednak strony zasłonięte usta i nos mogą dawać poczucie bezkarności. Pamiętajmy jednak, że maseczka nie ma „zabezpieczać” nas przed złapaniem przez policję, a ma chronić przed transmisją wirusa. Gromadzenie się w okresie pandemii jest bardzo ryzykowne. Zalecane jest, przestrzeganie wprowadzonych rozporządzeń i rekomendowanych ograniczeń.